|
ANA SINIFI PROGRAMI (61-72 AYLIK ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ) PROGRAM, TANITIM Bu program 61 - 72 aylık çocukların tüm gelişimlerine yardım etmek, gelişimlerini hızlandırmak ve ilköğretim programlarına temel oluşturmak üzere düzenlenmiş, öğretmene rehberlik edici çerçeve program özelliğindedir. Programda yer alan hedef ve hedef davranışlar 61 - 72 ay çocuklarının gelişim özellikleri dikkate alınarak belirlenmiştir. Bu hedef ve hedef davranışlardan bazılarını kazandırmak üzere öğretmene rehberlik edici birer etkinlik seçilerek, örnek eğitim durumları hazırlanmıştır. Programda yer alan hedef ve hedef davranışları kazandırmada araç olarak kullanılabilecek bazı konular ve konu analizleri verilmiştir. Bu programda esas amaç; konuların öğretimi değil, konular aracılığıyla çocukların belirlenen hedef ve hedef davranışlara ulaştırılmasıdır. 1. Bu programda temel amaç; 61-72 aylardaki gelişim özelliklerine dayalı olarak belirlenmiş hedef ve hedef davranışların, bu yaş grubundaki çocuklara kazandırılmasıdır. Bu hedef ve davranışlar programda örnek olarak analiz edilen konular aracılığıyla kazandırabileceği gibi, programda yer almayan fakat çocukların ilgilerini çeken, ihtiyaç duydukları, yakın çevreleriyle ilişkili çeşitli konular aracılığıyla da kazandırılabilir. Burada önemli olan, konu kapsamında yer alan bilgilerin ezberletilmesi değildir. Konu, belirlenen hedef davranışları kazandırıcı nitelikte araç olarak kullanılmalı ve işlenmelidir. 2. Belirtke Tablosunda (hedef ve konu ilişkileri) verilen hedeflerin ve konuların sırası sabit olmayıp, değişebilir özellik göstermektedir. Diğer bir deyişle; öğretmen, çocukların değişik gelişim alanlarına ilişkin hedef ve davranışları bir konu aracılığıyla kazanmalarına rehberlik edebileceği gibi, aynı hedef ve hedef davranışları yıl boyunca değişik konuları kullanarak da kazandırmaya çalışabilir. 3. Bir günlük plân hazırlanırken çocuklara, kazandırılması istenen, hedef ve hedef davranışların belirlenmesi, eğitim durumlarının düzenlemesi, (konu, araç gereç, etkinlikler) gibi, işlemleri çocukların bireysel özellikleri, ilgileri, istekleri, ihtiyaçları ve çevre özellikleri dikkate alınarak özgün bir şekilde yapmalıdır. 4. Günlük plân hazırlanırken değişik gelişim alanlarına ilişkin, hedef ve hedef davranışları dengeli bir şekilde kazandıracak nitelikte eğitim durumları düzenlenmelidir. Etkinlikler çocukların seçim yapmalarına izin verecek çeşitlilikte plânlanmalı, etkinliklerin sıralanmasında aktif pasif dengesine dikkat edilmelidir. Daha çok, çocuk merkezli etkinliklere ağırlık veren plânlar düzenlenmeli ve uygulanmalıdır. 5. Günlük plânlar düzenlenirken ve uygulanırken çocuklar arasındaki bireysel farklılıklar dikkate alınmalıdır. 6. Çocukların yaparak, yaşayarak öğrenmelerine imkan veren eğitim durumları düzenlenmelidir. (drama, deneyler, çevre gezileri vb.) 7. Günlük plânların uygulanmasında esneklik ilkesi göz önünde bulundurulmalı, fırsat eğitimine yer verilmelidir. 8. Farklı ortamlardan gelen çocukları kaynaştırıcı ve aynı hedeflere ulaştırıcı plânlar hazırlanmalıdır. 9. Çocukların başarı duygusunu tatmaları sağlanarak, olumlu davranışlar pekiştirilmelidir. Çocukları; (çok akıllı, yaramaz) gibi ifadelerle, etiketlemekten kaçınılmalıdır
10. Programı uygularken, okul öncesi eğitim kurumu bilgi aktarılan bir yer olmaktan çıkarılıp, çocuğu araştırmaya ve yaratıcılığa yönelten, zevkli ve eğlenceli bir ortam hâline getirilmelidir. 11. Okul-aile iş birliği kurularak ana-babaların eğitim ortamına katılımı ve eğitime katkıda bulunmaları sağlanmalı, bu etkileşimler vasıtası ile ana baba eğitimi gerçekleştirilmelidir. 12. 61 - 72 aylık çocukların eğitimi esastır. Ancak fizikî şartlar ve çocukların sayısı yeterli olmadığı takdirde, değişik yaş gruplarında bulunan çocuklar bir araya getirilerek, yaş özelliklerine göre anaokulu ve ana sınıfı programı uygulanmalıdır. OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 1. Program, normal gelişim özellikleri gösteren çocuklar göz önüne alınarak hazırlanmıştır. Bu nedenle programın başarılı bir şekilde uygulanmasında çocuk veya çocuk grubunun bulunduğu gelişim düzeyinin iyi tanınması gerekir. Program uygulanırken yaş grubunun genel özellikleri kadar, bireysel özellikler, çocukların kendilerine özgü yetenek ve becerileri de dikkate alınmalıdır. Program, bu anlayış içinde uygulandığı takdirde özel eğitim ihtiyacı olan çocuklar için de kullanılabilir. 2. Programa ilişkin hedefler saptanırken, sorumlu olunan çocuk grubunun ihtiyaçları belirlenerek, hedefler programda verilen örnekler doğrultusunda yeniden düzenlenmeli, ya da yeni hedefler bulunabilmelidir. Örneğin, kırsal kesimde bulunan bir okul öncesi eğitim kurumunda mesleklerin tanıtımına ilişkin hedefler belirlenirken, burada en fazla bulunan mesleklere öncelik verilmeli (tarım ve hayvancılık vb.) ya da bir sahil bölgesinde deniz ve onunla ilgili konuların programa katılmasına özen gösterilmelidir. 3. Program uygulanırken bazı faaliyetler, grubun tümüne ya da küçük gruplara yönelik olabilir. Bazen de öğretmen ve çocuğun teke tek çalışması, veya çocuğun tek başına faaliyette bulunması söz konusu olabilir. 4. Eğitim ortamı, çocukların aynı anda farklı faaliyetlerde bulunabilecekleri dikkate alınarak düzenlenmelidir. Sessizlik ya da az hareket gerektiren faaliyet alanlarının birbirine yakın olmasına dikkat edilmesi, öğretmenin bütün çocukları aynı anda görebilecek bir konumda olması son derece önemlidir. Programın başarısı her şeyden önce çocukların temiz, aydınlık, iyi ısıtılmış, havalandırılmış ve güvenli bir ortam içinde bulunmasına bağlıdır. Oyun materyalleri, sandalye ve masalar sağlam, kolay kırılmayan, çocukların yaşına, boyuna uygun olmalıdır. Ortam; çocukların masa başı çalışmaları, yerde serbestçe oturacakları hatta yatarak faaliyet gösterebilecekleri minder, yastık vb. ile döşenmeli ve çocukların rahatça hareket edebilecekleri bir alanın bulunmasına dikkat edilmelidir. Çocukların ihtiyacına cevap verecek şekilde eşyalar sabit konumdan çok yerleri değiştirilebilir özellikte olmalıdır. Ortam, grupta bulunması muhtemel engelli çocuk veya çocukların durumuna göre de düzenlenebilmelidir. Yaratıcılığı destekleyici bir eğitim ortamı; çocuğun doğal merakını geliştirecek, hayvan yetiştirme, bitki yetiştirme gibi araştırma ve inceleme yapılmaya yöneltici köşelere de sahip olmalıdır. Hayal gücünü destekleyici kitaplar, resimler, filmler, sesli ve görüntülü malzemeler de eğitimciye destek sağlayacaktır. 5. Okul öncesi eğitim,
yetişkin ve çocuğun birbirleri ile kuracakları olumlu ilişkiler sayesinde
başarıya ulaşabilir. Tüm okul öncesi dönem boyunca çocuğun, yetişkinin sevgi
ve anlayışına ihtiyacı vardır. Bu nedenle, öğretmenin çocukla konuşmalarında
daima olumlu bir ifade kullanması yerinde olur. Verilen örnek programlar
uygulanırken çocuğun en iyi yapabileceği, tanıdığı konulara öncelik verilmeli
ve çocuk bunları yaptıkça ödüllendirilmelidir. Böyle bir yaklaşım, çocuktaki
başarı duygusunu destekler ve yeni konuları öğrenme isteğini artırır. 7. Yetişkinler, çocuğa sadece ihtiyacı olduğunda yardım ederek bağımsızlığını geliştirmesini desteklemeli, yapabileceği şeylere veya yapmak istediklerine izin vermelidir. 8. Programda yer alan etkinlikler, çocukların günlük hayatları ile ilişki kurabilmelerine yardım edici nitelikte olmalıdır. Eğitim durumlarının sonunda kalıcı davranışlara ulaşılabilmesi yönünden tekrarlar ve pekiştirici etkinlikler önem taşır. Bu bakımdan zaman zaman tekrarlara da yer verilmelidir. 9. Ailenin katılımı, verilen eğitimin kalıcı olması yönünden önem taşımaktadır. Okulda gerçekleştirilenlerin aileye tanıtılması ve ailenin de evde yapabileceklerinin onlara anlatılması gerekir. Bunun için de aileler belirli aralıklarla okula davet edilerek faaliyetleri izlemeleri sağlanabilir. Ailelere tek tek veya grup hâlinde eğitim çalışmaları yapılabilir. Özellikle grupta, problem davranışı olan çocuklar varsa ailenin kurumda uygulanan programa katılımı ile, bu problem davranış daha kısa sürede çözüme ulaşabilir. 10. Okul öncesi
eğitimde görev alacak öğretmenin çocukta yaratıcılığı ve problem çözme
becerilerini geliştirecek bir tutum sergilemesi son derece önemlidir. Bu
tutum, çocuğa sağlıklı iletişimin gerçekleştiği rahat ve güvenli bir ortam
yaratır. Ayrıca çocuklara soru sorma fırsatı vererek, onların sorulara
birlikte çok yönlü cevaplar aramalarını sağlar. Yeni ve orjinal çözümler
öğretmen tarafından daima olumlu karşılanmalıdır. Çocuklar tek tip çözüm
üretmek yerine, dâima olası çözümler bulabilmeleri yönünde
desteklenmelidirler. Yeni, orjinal, değişik çözümler eğitimci tarafından
ödüllendirilmelidir. 12. Yaratıcılığın desteklenmesi, eğitimcinin kendi kendini bu konuda geliştirmesi, bilgisini artırması ve dünyaya geniş bir pencereden bakmasıyla mümkündür. 13. Programın başarılı bir şekilde uygulanmasında, çocukla eğitimci arasındaki olumlu iletişim kadar, tüm eğitimcilerinde aynı tutum ve davranışları sergilemeleri önemlidir. Örneğin, eğitim ortamını paylaşan iki eğitimcinin bulunması veya aynı çocuklarla sabah ve öğleden sonra çalışan farklı eğitimcilerin aynı konularda değişik tepkiler vermesi, çocuğun doğru davranışı kazanması konusunda sorun yaratabilir. Yemek yeme faaliyetinden önce bir yetişkinin el yıkama konusunda gösterdiği dikkati, diğerinin göstermemesi, çocuğun bu temel davranışı kazanmasında sorun yaratabilir. Benzer durumlar, aile içinde de gözlenebilir. 14. Eğitimci, programı uygularken çevrenin kültürel özelliklerini göz önünde bulundurmalı, programı zenginleştirmek için çevrenin imkanlarını araştırmalıdır. Örneğin, bir karton veya kumaş fabrikasının ya da matbaanın üretim artıklarını kendi kurumu içinde sanat çalışmalarında veya diğer eğitim faaliyetlerinde kullanabilir. 15. Her eğitim programı uygulandıktan sonra varılan sonuçların belirlenmesi için değerlendirmeye ihtiyaç vardır.
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Okul Öncesi Eğitimi Genel Müdürlüğü Ana Sınıfı Programı |